Hayvanların düşük olan verimini artırmak için en önemli yöntem ırk ıslahıdır. Irk ıslahı, kalıtsal verim gücünün yükseltilmesini de ifade eder. Irk ıslahının üstün erkek kalıtsal yapısı ve üstün dişi kalıtsal yapısının yaygınlaştırılması olmak üzere iki ana tekniği bulunur. Üstün erkek ve dişi kalıtsal yapılarının fazla miktarda hayvana faaliyetler ile aktarılmaları suni tohumlama metodu ile mümkündür.
İneklerde suni tohumlama bir gebe bırakma metodudur. Bu metot, kızgınlıkta olan ineğin rahmine boğa spermasının özel bir aparat kullanılarak yerleştirilmesi işlemidir. Sığır yetiştiriciliği ve ıslahında suni tohumlama büyük bir öneme sahiptir. Damızlık sığır yetiştiriciliğinde işletmedeki ineklerden yüksek süt verimi alınması ana hedeftir. Bunun yanında senede bir kez buzağı alınması da işletme hedefleri arasında yer alır. Bu hedefin sapması durumunda işletmenin karı azalacaktır.
Üstünlüğü kesin olan boğaların tohumlarının kullanılması ile suni tohumlama bir “ırk ıslahı metoduna dönüşür. Dünya genelinde ırkların ıslahında en yaygın şekilde tercih edilen etkin ve pratik metot, suni tohumlama yöntemidir. Daha ekonomik ve basit bir şekilde kalıtsal gücü artırmanın en etkili yolu suni tohumlamadan geçer.
Suni Tohumlamanın Faydaları
- Suni tohumlama yöntemi ile bir erkek damızlıktan doğal tohumlamaya kıyasla daha geniş oranda yararlanma olanağı vardır. Doğal çiftleşme sayesinde bir boğadan sadece yaşadığı zaman zarfı boyunca ve senede 60 ile 100 kadar inek tohumlanabilir. Bunun yanı sıra suni tohumlama yöntemi kullanılarak aynı boğadan 20.000 ile 25.000 arası baş ineğin tohumlanması mümkün bir olaydır. Bu durum da suni tohumlama avantajları arasında yer alır.
- Erkek damızlıkların tohumları dondurulabilir. Bu sayede yıllarca muhafaza edilebilir ve kısa zamanda birçok yere gönderilebilir. Böylece sığırlarda üstün verimli erkek damızlık sorununun üstesinden gelinir.
- Birkaç ineği olan küçük işletmelerin bir boğaya sahip olmaları zor ve maliyetlidir. Tabii aşımlarda aynı boğa kullanılarak hem aynı işletmede farklı hayvanların tohumlanması sağlanır hem de birkaç işletmedeki hayvanların tohumlanması halinde hızlıca ve kolayca hastalık bulaşma tehlikesi her daim vardır. Suni tohumlama yolunda ise sperma üretimindeki boğalar ve bu boğalardan alınan spermalar bulaşıcı hastalık açısından rutin bir şekilde kontrol edildikleri için hastalık bulaştırma tehlikesi bulunmaz.
- Suni tohumlama yönteminde kalıtsal özellikleri yüksek, daha önce denemeleri yapılmış ve nitelikleri yüksek oranda yavrularına geçirebilecek baskınlıktaki üstün nitelikli sağlıklı boğalardan elde edilen spermalar kullanılır.
- Suni tohumlama yöntemi için arzu edilen nitelikteki bir boğadan sperma seçilebilir.
- Sığır yetiştiriciliği yapan işletmeler, hayvanlarını arzu ettiği mevsimde tohumlatabilir ve hem doğumları hem de süt verimini toplulaştırabilir. Aynı zamanda tüm bir yıla yayabilir.
- Suni tohumlama metodu sayesinde tohumlanan ineklerin gebelik durumları ve doğum zamanları rahatlıkla kontrol edilebilir. Tohumlama zamanına bağlı olarak bir sonraki kızgınlıkları takip edilir ve hayvanın gebelik durumu anlaşılabilir.