Süt sığırı işletmelerinde ana hedefin, hayvanların herhangi bir hastalığa yakalanmadan önce gerekli kontrollerin ve aşıların yapılarak hastalığı önlemek olması gerekir. Bu önlem; sağlık harcamaları konusunda tasarruf sağlar, işletmenin karını artırır, hayvan ile ilgilenen çalışanları ve hayvansal ürünleri üretenleri hayvanlardan bulaşabilecek hastalıklardan korur. Sağlıklı bir işletme, sağlıklı nesiller yetiştirir. Sağlıklı nesiller yetiştirme konusunda dikkat edilmesi gereken ilk husus ise doğum ve üreme sağlığıdır.
Süt Sığırlarında Doğum
Hayvan türlerine bağlı olarak değişen sürelerde dış dünyada yaşayabilecek duruma gelen yavrunun anne karnından çıkmasına doğum denir. İneklerde hamilelik süresi yaklaşık 283 gündür. Bu da 9 ay 10 güne tekabül eder. İneklerin hamilelik kayıtlarının doğru bir şekilde tutulması, doğru beslenme ve doğum zamanının izlenmesi bakımından önem taşır.
Süt sığırlarında doğum 3 adımda gerçekleşir.
- Sancı
- Doğum
- Sonun atılması
Doğumun gerçekleşme şekli ne olursa olsun, doğum hijyeni sağlanmalıdır. Doğum hijyeni aşağıdaki gibi sağlanır.
- Hayvanın doğum yapacağı alanın temiz, kuru, dezenfekte edilmiş ve bol altlık serilmiş bir şekilde olması gerekir.
- Aynı zamanda doğuma müdahale eden kişinin ellerinin temiz olması önemlidir. Kişi, ellerini ılık ve sabunlu su ile yıkamalıdır. Aynı zamanda eldiven ve maske gibi koruyucu materyalleri de kullanması gerekir.
- Bunların yanı sıra doğum esnasında kullanılacak aletlerin temizliği de önemlidir. Önceden iyotlu suda bekletilmiş olan aletlerin, yıkanmış ve temizlenmiş olması gerekir.
- Doğum yapacak hayvanın temizliği de doğum hijyeni kurallarına girer. Doğuma müdahale edilmeden önce hayvanın kuyruğunun bağlanması gerekir. Genital organ ve çevresi sabunlu su ve fırça ile titizlikle yıkanarak dezenfekte edilmelidir.
- Bebek doğduktan sonra göbek kordonu doğumda hemen sonra bakteri oluşumunu engellemek için iyotlu dezenfektanla temizlenmelidir.
Süt Sığırlarında Üreme Sağlığı
Süt üretiminin karlı bir şekilde gerçekleştirilmesi, düzenli bir döl verimine bağlıdır. Döl verimliliğinin olması için ise sürüdeki her ineğin düzenli olarak her yıl buzağı vermesi gerekir. Üreme sağlığının olmadığı durumlarda hayvanlar döl vermez. Buna kısırlık denir. Kısır hayvanların sürüden uzaklaştırılması gerekir.
Üreme etkinliğinin sağlıklı olmayışına düşük fertilite denir. Düşük fertilite durumunda hayvanlar kısır değildir fakat normal bir döl verimi de göstermezler. Yetiştiricilikte düşük fertilite durumundaki hayvanlar daha ciddi ve daha fazla sorun ile karşı karşıya kalırlar.
Normal üreme yeteneğine sahip inekler, birinci ya da ikinci çiftleşmesinde gebe kalmalıdır. Yılda bir kez sağlıklı bir buzağı doğurmalıdır. Bu ölçümlerin dışındaki hayvanlar infertilite durumundadır.
Bunların yanı sıra kızgınlık zamanındaki dişi hayvanlara yapılan suni tohumlama, süt sığırı işletmelerinde olumlu sonuçlar doğurur.
